Synthesis and Properties of Humic Acids Derived from  Brown coal of Kuznetsk and Kumuskuduk Deposits

A.P. Nauanova; T.O. Khamitova; N. Parmanbek; S. Tyanakh; R.Z. Kasenov; S.Zh. Davrenbekov; A.N. Bolatbay; U.B. Toleuov

doi:10.18321/cpc23(3)345-357

Авторлар

А.П. Науанова Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті, Жеңіс д., 62, Астана, Қазақстан
Т.О. Хамитова Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті, Жеңіс д., 62, Астана, Қазақстан
Н. Парманбек Ядролық физика институты, Ибрагимов к., 1, Алматы, Қазақстан
С. Тянах Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті, Университет к., 28, Қарағанды, Қазақстан
Р.З. Касенов Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті, Университет к., 28, Қарағанды, Қазақстан
С.Ж. Давренбеков Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті, Университет к., 28, Қарағанды, Қазақстан
А.Н. Болатбай Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті, Университет к., 28, Қарағанды, Қазақстан
У.Б. Тулеуов Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті, Университет к., 28, Қарағанды, Қазақстан

DOI:

https://doi.org/10.18321/cpc23(3)345-357

Кілт сөздер:

қоңыр көмір, гумин қышқылдары, Күмісқұдық кен орны, Кузнецк кен орны, функционалдық топтар, инфрақызыл спектроскопия, элементтік талдау, күлділік, реактивтілік

Аңдатпа

Бұл мақалада Қазақстандағы Кузнецк және Күміскұдык кен орындарынан алынған қоңыр көмірден синтезделген гумин қышқылдарының салыстырмалы сипаттамасы мен талдау нәтижелері ұсынылған. Бұл екі геологиялық көзден алынған гумин қышқылдарының физика-химиялық және құрылымдық қасиеттерін зерттеу үшін инфрақызыл (ИҚ) спектроскопиясы, элементтік талдау және термогравиметриялық/дифференциалдық жылулық талдау (TГА/ДTА) сияқты заманауи аналитикалық әдістер қолданылды. Зерттеу нәтижелері элементтік құрамда, әсіресе көміртек, оттек және сутек мөлшерінде айтарлықтай айырмашылықтар бар екенін көрсетті, бұл көмірлердің геологиялық және табиғи түзілу жағдайларымен тікелей байланысты. Гумин қышқылдарының сіңіру қабілетіне, қышқылдығына және комплексті түзу мүмкіндігіне әсер ететін карбоксил және гидроксил топтарының концентрациясындағы айырмашылықтар анықталды. Жылулық талдау термиялық тұрақтылық пен ыдырау сипатында айырмашылықтар бар екенін көрсетті, бұл үлгілердің құрылымдық әртүрлілігін көрсетеді. Бұл зерттеу гуминдік заттардың функционалдық әлеуетін анықтауда геологиялық шығу тегінің маңыздылығын айқындап, оларды экологиялық қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы және ағын суларды тазарту салаларында қолдану мүмкіндігін растайды.

Әдебиеттер тізімі

(1) S. Tyanakh, M.I. Baikenov, F.Y. Ma, et al. Kinetic of oil sludge thermolysis process in presence of nickel, cobalt and iron-supported microsilicate. Polish J. Chem. Technol. 23 (3) (2023) 101–109. Crossref

(2) M.I. Baikenov, S. Tyanakh, F.Y. Ma, et al. Viscosity model for the middle fraction of Atasu-Alashankou oil sludge. Mendeleev Commun. 34 (3) (2024) 446–449. Crossref

(3) S. Tyanakh, M.I. Baikenov, A.M. Gulmaliev, et al. Kinetics of thermolysis of a low-temperature tar in the presence of a catalyzer agent with deposited metals. Bull. Univ. Karaganda Chem. 4 (108) (2022) 89–98. Crossref

(4) M.S. Muñoz, C.M. Rodríguez, A.G. Rudnikas, et al. Physicochemical characterization, elemental speciation and hydrogeochemical modeling of river and peloid sediments used for therapeutic uses. Appl. Clay Sci. 104 (2015) 36–47. Crossref

(5) Y. Chen, A. Banin, M. Schnitzer. Use of the scanning electron microscope for structural studies on soil and soil components. In: S.E.M., Part 3: Proceedings of the Workshop on Techniques for Particulate Matter Studies on SEM, 1976, pp. 425–432.

(6) Zh.K. Kairbekov. Pererabotka tverdyh gorjuchih iskopaemyh. Almaty: BTS Print, 2014, 260 p. (in Russian).

(7) Zh.K. Kairbekov, S.M. Suimbaeva, I.M. Dzheldybaeva, et al. Antioxidant activity and bioavailability of humic substances of low-mineralized sulphide mud. Eng. Sci. 25 (2023) 941–948. Crossref

(8) I.M. Dzheldybaeva, Z.K. Kairbekov, A.S. Maloletnev, et al. Physicochemical and antioxidant properties of humic substances from coals of the Oy-Karagay and Kiyakty deposits in the Republic of Kazakhstan. Solid Fuel Chem. 56 (2022) 471–477. Crossref

(9) Zh.K. Kairbekov, M.T. Toktamysov, N. Zhalgasuly, et al. Kompleksnaya pererabotka burykh uglei Tsentral’nogo Kazakhstana (Integrated processing of brown coal from Central Kazakhstan). Almaty: KazNU, 2014. (in Russian).

(10) Zh.A. Arziev. Ugli Kyrgyzstana kak osnova dlja poluchenija guminovyh udobreniĭ i stimuljatorov rosta rasteniĭ. In: Sovremennye problemy nauki i tehniki: Sb. nauchn. tr. regional’noĭ nauchn.-teoret. konf., Zhalalabatskiĭ gos. tehn. in-t, Zhalalabat, 2002, 1, pp. 34–38. (in Russian).

(11) X. Feng, R. Xiao, S.M. Condé, et al. Preparation of humic acid from weathered coal by mechanical energy activation and its properties. Minerals 14 (7) (2024). Crossref

(12) B. Ismailov, B. Zakirov, A. Kadirbayeva, et al. Methods for obtaining phosphorus-containing fertilizers based on industrial waste. Inorganics 11 (6) (2023) 1–12. Crossref

(13) T. Das, M. Bora, J. Tamuly, et al. Coal-derived humic acid for application in acid mine drainage (AMD) water treatment and electrochemical devices. Int. J. Coal Sci. Technol. 8 (6) (2021) 1479–1490. Crossref

(14) T. Das, B.K. Saikia, B.P. Baruah, et al. Characterizations of humic acid isolated from coals of two Nagaland coalfields of India in relation to their origin. J. Geol. Soc. India 86 (4) (2015) 468–474. Crossref